DÙ BIẾT KHÓ TRÚNG SỐ, SAO TA VẪN CỨ CHƠI?

Có một sự thật thú vị là nhiều người chơi xổ số thường có một loại cảm giác trực quan, nghĩa là họ tự biết bản thân sẽ không bao giờ trúng số.

Chi phí để chơi Vietlott hiện nay chỉ có 10.000VNĐ. Tỷ lệ trúng số độc đắc của Vietlott là 1/8.000.000 (gấp 8 lần XSKT truyền thống). Bạn có thể đã được nghe ai đó nói rằng: chúng ta có nhiều khả năng sẽ chết khi đang trên đường lái xe đi mua vé số hơn là cơ hội thực sự trúng độc đắc trò này.

Câu hỏi được đặt ra là tại sao việc chơi xổ số lại phổ biến đến như vậy nếu chiến thắng là điều rất khó xảy ra? Nếu mọi người biết trúng số là chuyện “khó như lên trời”, và họ phải trả giá cho việc “đi lên trời” đó, thì tại sao họ lại sẵn lòng dù thừa biết kết quả là gì?

Liên quan đến loạt câu hỏi này, trong chuyên mục tin tức xổ số hôm nay, xoso5h xin giới thiệu đến quý độc giả một số lý do – nhiều gốc rễ trong tâm lý học. Mời quý vị cùng theo dõi 7 lí do phổ biến dưới đây.

1. “Suýt nữa thì…”

Bất kỳ loại hình xổ số nào cũng đều chứa đựng một sức hấp dẫn lạ kì của việc gần như ở đỉnh cao chiến thắng, đó là trúng giải đặc biệt. Hiệu ứng “suýt bỏ lỡ” mô tả một loại thất bại rất đặc biệt để đạt được mục tiêu. Người chơi thực hiện các nỗ lực đến gần, rất gần nhưng chỉ còn thiếu chút nữa là có thể đánh trúng mục tiêu của họ.

Trong các trò chơi dựa trên kỹ năng như bóng đá hoặc bóng rổ, mỗi một pha ghi bóng suýt thành công đều mang đến cho người cầu thủ những phản hồi tích cực và một kiểu khuyến khích ngầm – đại loại như “bạn sắp làm được rồi, hãy thử lại đi!”. Điều này vô tình mang lại cho các cầu thủ hy vọng thành công trong tương lai sắp tới.

Những người chơi xổ số suýt trúng độc đắc (có thể họ trúng được ba hoặc bốn số trong sáu số đúng; tỷ lệ này thường ít hơn 1/1.000) cũng mang tâm lý tương tự. Họ coi đây là dấu hiệu cho việc nên tiếp tục chơi – và thông thường, đa số họ đều làm như vậy. Một bài báo năm 2009 cho thấy rằng: việc gần như chiến thắng sẽ kích hoạt các hệ thống phần thưởng trong não khiến chúng ta cảm thấy hưng phấn tương tự như khi đạt được những thành công thực sự.

2. Những con số khổng lồ

Giáo sư nghiên cứu cờ bạc Robert Williams cho rằng mặc dù con người đã phát triển một số khả năng đánh giá và nhận thức về các con số, tuy nhiên chúng ta lại không thực sự hiểu hết những con số lớn. Chúng ta dễ dàng xử lí thông tin số tiền như sáu, 24 và 120 mọi lúc, nhưng trong suốt chiều dài lịch sử, dường như có một điều không bao giờ thực sự quan trọng là đo đếm ra 18 triệu thứ này, hoặc 50 triệu thứ kia. Tỷ lệ 1/200. 000.000 dường như khác với tỷ lệ cược, ví dụ như 1/3.000.000. Trong cả hai trường hợp thành công là điều thực sự không thể.

Tuy nhiên, nếu cho ai đó lựa chọn giữa tỷ lệ cược 1/3 và 1/200, sự khác biệt là rất rõ ràng. Một điều chắc chắn rằng không phải ai cũng có thể nắm bắt được những con số lớn, nhưng những con số này chẳng có ý nghĩa gì cho đến khi chúng ta dừng lại và suy nghĩ về chúng.

3. Xu hướng sẵn có

Xu hướng sẵn có liên quan đến ý tưởng rằng: mọi người đánh giá một thứ gì đó dựa trên mức độ thường xuyên mà thứ ấy xuất hiện trong tâm trí họ.

Ví dụ, trong vô vàn tin tức từ bản tin thời sự, thứ mà bạn ấn tượng nhất lại chính là việc một con cá mập đã cắn người bơi. Lý do là bởi loại câu chuyện này thường giật gân, và có khả năng sẽ được người xem ghi nhớ cao. Có thể nói, bởi vì các tin tức về cuộc tấn công của cá mập luôn thường trực xung quanh dẫn đến kết quả là đôi khi bạn cho rằng các cuộc tấn công của cá mập là phổ biến mặc dù mức độ này không nhiều so với thực tế mà nguy cơ bị cá mập tấn công đang ở đâu đó với tỉ lệ 1/12 triệu người. Vậy nên, có phải bạn đang tiếp thu không ít những câu chuyện về người trúng xổ số mọi lúc mọi nơi?

Luôn luôn có tin người này trúng số độc đắc, người kia trúng giải đặc biệt. Nhưng thông tinh những người đã chơi xổ số suốt 20 năm mà chưa từng chiến thắng lại bị lờ đi một cách khó hiểu.

4. Con bạc được hình thành từ ngụy biện

Nếu bạn đang chơi trong một casino và màu đỏ đã xuất hiện trên tất cả 20 cuộn gần nhất, thì số tiếp theo có nhiều khả năng là màu đỏ hay đen?

Sự mê mụi của người đánh bạc là niềm tin nhầm lẫn rằng vì một kết quả nào đó chưa xảy ra trong một thời gian, thì bằng cách nào đó nó sẽ phải xảy ra. Trong ví dụ trên, nhiều người đánh bạc sẽ đặt cược vào màu đen bởi vì nó phải được đưa ra để trò chơi đạt được cân bằng ở mức trung bình. Nhưng thực tế lại khác, chúng ta đều biết màu đỏ hay đen đều có phần trăm khả năng sẽ xảy ra như nhau. Mọi người thường chọn số xổ số dựa trên mức độ thường xuyên xuất hiện – hay nói đúng hơn là việc các con số đã kéo dài bao lâu kể từ khi xuất hiện. Nhiều người (bằng cách nào đó) tự ngụy biện cho họ quyền kiểm soát đối với quá trình hoàn toàn ngẫu nhiên.

5. Ngụy biện chi phí chìm

Đây là một khuynh hướng nhận thức cực kỳ phổ biến.

Trong kinh tế học, chi phí chìm là bất kỳ chi phí nào trước đây có thể được thu hồi – như chi phí kinh doanh ban đầu cho phần mềm, giáo dục hoặc quảng cáo. Bởi vì chi phí này phải được chi trả trước và có thể thu hồi lại được, nên nó không còn được xem xét trong các quyết định ở tương lai. Nhưng với xổ số, điều này hiếm khi xảy ra.

Sai lầm chi phí chìm xảy ra khi bạn đưa ra quyết định dựa trên thời gian và nguồn lực bạn đã cam kết. Nghiên cứu cho thấy người lớn có nhiều khả năng trở thành nạn nhân của ngụy biện chi phí chìm hơn trẻ em hoặc động vật bậc thấp. Trong xổ số, mọi người thường sẽ kiên trì với những gì họ đôi khi biết là không hợp lý về mặt kinh tế – như mua thêm vé xổ số – đơn giản vì họ đã đầu tư rất nhiều. Nó không chỉ là xổ số. Chi phí chìm dẫn đến việc ra quyết định phi lý mọi lúc.

Hãy tưởng tượng bạn đã mua vé của một ban nhạc mà bạn thực sự muốn xem, nhưng vào ngày diễn ra buổi hòa nhạc, bạn bị ốm. Mặc dù bạn đã bị ốm nhưng bạn vẫn quyết định đi vì bạn đã trả tiền vé, vì vậy sẽ thật lãng phí nếu bạn không đi. Đừng bận tâm rằng bạn đã mất tiền dù bạn có đi hay không, và nếu chọn đi thì có thể đó không phải là một trải nghiệm thú vị nếu bạn đang bị bệnh.

Tương tự, làm thế nào về việc quyết định ở lại trong một mối quan hệ xấu bởi vì bạn đã đặt quá nhiều vào nó? Có nên tiếp tục đọc một cuốn sách hoặc xem một bộ phim dở tệ chỉ vì bạn đã đi được nửa đường?

6. Cơ hội duy nhất

Một số người nhận ra có tỷ lệ cược sẽ chống lại tỷ lệ trúng số. Nhưng phần thưởng lại là khoản thanh toán có thể gọi là quyến rũ. Chiến thắng xổ số có thể là cách duy nhất để họ thoát khỏi khó khăn xã hội, kinh tế hoặc chính trị…

Càng ở thời điểm khó khăn, người ta càng dễ dàng chấp nhận nguy cơ rủi ro cao

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, vào thời điểm khó khăn, mọi người sẵn sàng chấp nhận nguy cơ rủi ro cao hơn, chẳng hạn như chơi xổ số. Khoản thanh toán tiềm năng có thể thay đổi cuộc sống đến mức nó biện minh cho chi phí chơi nhỏ dành cho xổ số.

7. Sự giải trí

Có một số người dù trực giác nhận ra rằng chơi xổ số chẳng mang lại chút giá trị kinh tế nào, nhưng nó lại có giá trị giải trí khá cao. Sẽ là nực cười khi cho rằng tất cả mọi người đều có động lực chơi xổ số như nhau bởi những phần thưởng tài chính hứa hẹn đầy hấp dẫn. Vì vậy, một số người chơi xổ số vẫn đang tiếp tục tìm kiếm sự hồi hộp, háo hức về khả năng chiến thắng. Những người khác đang sử dụng nó như một sự biện minh để tạm thời tưởng tượng về sự giàu có xa vời.

Với chi phí thấp hơn một tách cà phê, người ta thực sự có thể dành vài giờ hạnh phúc để tưởng tượng “chuyện gì sẽ xảy ra”. Sự phấn khích mà người ta có thể trải nghiệm từ việc “có 1/1 triệu phần trăm cơ hội chiến thắng” cũng đủ để biện minh cho chi phí của một hay hai tờ vé số trị giá 10 ngàn đồng.

[Theo The Conversation]